Witteveen+Bos maakt van rioolwater een potentiële goudmijn

Met een wereldwijde watercrisis in het vooruitzicht moeten we iedere waterdruppel optimaal benutten. Daarom ontwikkelt Witteveen+Bos met verschillende partners de Waterfabriek, waar ze rioolwater omzetten in waardevolle grondstoffen voor mens én natuur. Initiatiefnemers Arjen van Nieuwenhuijzen en Rosanne Schrijver: ‘We hebben bewezen dat het kan, nu is het tijd om de techniek in de maatschappij te gebruiken.’

Watercrisis

De tijd dat toegang tot schoon water een vanzelfsprekendheid was in Nederland, is voorbij. De landbouw en natuur kampen met toenemende droogteproblemen, we staan in Europa onderaan de lijst met behaalde oppervlaktewaterkwaliteitsdoelstellingen en de trend lijkt momenteel niet beter te worden. Dat brengt grote risico’s met zich mee. Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de landbouw, industrie en zelfs onze drinkwatervoorziening. Daarom is het tijd om iedere druppel zoet water die we voor handen hebben zo goed mogelijk te benutten. En wat zou beter zijn dan het water dat we elke dag achteloos door het riool spoelen, een nieuw leven te geven?

Waterfabriek

Vanuit die gedachte ontwikkelde het Deventer ingenieursbureau Witteveen+Bos samen met onder andere Waterschap Vallei en Veluwe en Royal HaskoningDHV de Waterfabriek. ‘In de Waterfabriek wordt rioolwater van huishoudens en bedrijven in allerlei stappen gefilterd’, legt watertechnoloog Arjen van Nieuwenhuijzen uit. ‘De hoofdstroom blijft water, maar daarnaast ontstaan reststromen die we als grondstoffen uit het rioolwater filteren. Denk bijvoorbeeld aan cellulose uit wc-papier, dat direct kan worden gebruikt voor de productie van nieuw wc-papier of zelfs bouwmaterialen. Maar bijvoorbeeld ook ammonium en fosfaat, belangrijke voedingsstoffen voor de landbouw.’ Zo zien we materialen die we nu doorspoelen later terug in ons dagelijkse leven. ‘Ontlasting kan bijvoorbeeld worden verwerkt tot biopolymeer, of biogas, waarmee het een groene vervanger kan zijn van fossiele brandstoffen en aardolieproducten zoals plastic. Ons doel is om uiteindelijk geen ‘afvalwater’ meer te hebben, maar een grondstofstroom te gebruiken.’

Schoon water

De waterstroom die aan het eind overblijft is extreem schoon, vertelt landschapsarchitect Rosanne Schrijver: ‘Dat verrijken we vervolgens met voedingsstoffen door een ecologische waterzuivering en gebruiken we om lokale beken of rivieren te voeden, waarmee de waterstand in de regio en de waterkwaliteit -en daarmee het leefgebied voor planten en dieren- aanzienlijk verbeteren.’ Daarmee kan deze innovatieve waterzuivering niet alleen grondstoffen opleveren, maar ook bijdragen aan een sterkere biodiversiteit en het dreigende zoetwatertekort tegengaan. ‘We willen deze techniek bijvoorbeeld gebruiken om de uitdroging van parken in Amsterdam tegen te gaan, maar ook om bruikbaar water te leveren aan de industrie of landbouw. Het is zelfs technisch mogelijk om het water te gebruiken voor de drinkwatervoorziening, maar dat vraagt vooral nog een mentale stap van de maatschappij.’

Geen broeikasgassen

De Waterfabriek is daarmee een belangrijke stap naar een circulaire economie. Het draagt namelijk ook bij aan de vermindering van CO₂-uitstoot. ‘Rioolwaterzuiveringen maken nu gebruik van biologische afbraakprocessen, die zorgen voor uitstoot van bijvoorbeeld methaan, lachgas, CO₂ en stikstof’, zegt Van Nieuwenhuijzen. ‘Omdat we gebruikmaken van fysisch-chemische processen gebeurt dat in onze zuivering niet. We verbruiken wel meer elektriciteit dan een traditionele zuivering, maar dat kunnen we duurzaam opwekken met zonnepanelen of windmolens. Zo kan de gehele Waterfabriek klimaatneutraal worden gemaakt. Dat is een belangrijke opgave voor waterschappen. Bijkomend voordeel is dat de grondstoffen die geproduceerd worden fossiel producten vervangen. Zo stimuleren we de klimaatneutrale circulaire economie nog verder.’

Grote impact

De werking van de Waterfabriek is voorlopig nog met een proefinstallatie aangetoond, met veelbelovende resultaten. Waar de fabriek gebouwd wordt en wat de daadwerkelijke impact is moeten we afwachten; er zijn in ieder geval veel geïnteresseerd partijen. Schrijver: ‘Het breekt in ieder geval de wereld van waterzuivering open. Waar het vaak achter hekken in een verborgen omgeving plaatsvindt, slaan nu allerlei partijen de handen ineen om een toekomstbestendige oplossing te ontwikkelen. Samen met al die partijen en experts kunnen we een ontwerp maken dat op allerlei manieren positief bijdraagt aan de omgeving. Door met natuurlijke processen het ontwerp te versterken, bij te dragen aan SDG 6 Schoon Water en Sanitair, maar ook door een mooie plek te bieden om te wandelen of te bezoeken.’ 

Stap naar de toekomst

De Waterfabriek Deventer staat nog niet op de planning. Maar Van Nieuwenhuijzen verwacht dat er de komende jaren grote stappen worden gemaakt: ‘We zien dat veel waterschappen en drinkwaterbedrijven nu zoeken naar oplossingen voor circulair watergebruik. De komende jaren staan in het teken van de installatie demonstreren, leren en verbeteren en het vinden van partners die bereid zijn om te investeren. Wij hebben bewezen dat ons concept werkt, nu is het tijd om het in de maatschappij te gebruiken.’

Dit artikel werd gepubliceerd in november 2022 in opdracht van Deventer Marketing.