Deventer Hanzehistorie in 40 verhalen

Middeleeuws Facebook en pestgleuven in de Lebuïnuskerk: vier Deventenaren verzamelden de beste verhalen uit honderden jaren Hanzehistorie van de stad en bundelden deze tot een unieke serie.

Van pestgleuven tot ontgroeningen

Als je binnenkort de Lebuïnuskerk passeert, werp dan eens een blik op de gleuven in de muren van het kerkportaal. Deze gleuven zijn de vaccinaties van de 15^e eeuw. Deventenaren schraapten destijds gruis uit de kerkmuur en dronken het op, in de hoop hiermee goddelijke bescherming te krijgen tegen de pest. Of loop eens over de Brink en bedenk je dat het ooit weinig meer was dan een drassig moeras. En wanneer je je in het nieuwe studiejaar verbaast over een uit de hand gelopen ontgroening, bedenk dan dat Deventenaren het in de Hanzetijd veel bonter maakten.

“De Bergenvaarders (handelaren die vanuit Deventer naar het Noorse Bergen voeren) kenden al in de 14^e eeuw ontgroeningen”, zegt Geerle van der Wijk. “Nieuwelingen werden urenlang opgesloten in een rookkanaal en in de Noorse fjorden meermaals van boord gegooid. Als ze niet stikten of verdronken hadden ze het in zich om een echte Bergenvaarder te worden.”

‘Lichte’ artikelen

Deze weetjes zijn slechts enkele voorbeelden van de onderwerpen die Van der Wijk samen met Hogenstijn, Berends en Webers verzamelde in een boeiende verhalenreeks voor het Hanzejaar 2023. Alle vier gelouterd in het bedrijfsleven, het onderwijs of de geschiedkunde, maar nog altijd jeugdig enthousiast over de geschiedenis van ‘hun’ stad.

“Er is enorm veel te vertellen over de geschiedenis van de Hanze in Deventer, maar we willen het wel op een vrolijke en inspirerende manier vertellen”, vertelt Van der Wijk. “We starten het bericht altijd vanuit een vraag. We schrijven korte, laagdrempelige artikelen over de meest uiteenlopende onderwerpen die met de Hanze te maken hebben. Met grappige onderwerpen of bizarre weetjes die je zo kunt navertellen op feestjes, verrassende invalshoeken en bruggetjes naar het heden. Op die manier leer je meer over het historisch erfgoed van Deventer, maar heb je vooral een paar minuten leesplezier.”

Nieuwe blik op de stad

Met de verhalen op zak ga je als Deventenaar en toerist met een andere blik naar de stad kijken, zeggen de schrijvers. “Historisch besef geeft gevoel bij een stad. Wanneer je het verhaal van Deventer kent snap je de stratenpatronen, de ligging van het stadhuis en de Grote Kerk ten opzichte van de Brink en het Bergkwartier, of bijvoorbeeld de oorsprong van ons imago als boekenstad. Zaken die je nu nog elke dag ziet, maar die in de Hanzetijd ontstonden”, zegt Clemens Hogenstijn.

Wijze lessen

Toch is de serie meer dan een verzameling mooie verhalen, zegt Harry Webers. “We kunnen in deze tijd nog veel leren van de Hanzetijd. Bijvoorbeeld van het Rijnlandse Model, een samenwerkingsvorm die staat voor gelijkheid, dialoog en samenwerking. Samen zorgden de Hanzesteden (bijna 800 jaar geleden!) al voor een samenwerkingsverband op basis van sociale zekerheid, inspraak van werknemers en goede arbeidsomstandigheden. Een fantastisch model. Ook voor bedrijven van nu.”

Daarnaast kunnen we als Deventer samenleving in 2023 wel een flinke dosis Hanze-lef gebruiken, vindt Webers. “Zij stapten op een boot naar Novgorod zonder te weten wat hen te wachten stond en vonden nieuwe markten en nieuwe partners. Dat lef en die wil om over grenzen te kijken kunnen we nu goed gebruiken bij uitdagingen als de energietransitie en de woningnood.”

Bundel

Een artikel over de lessen van het Rijnlandse model zijn al uitgebreid te lezen op www.deventer.info/hanzejaar2023 . Net als verhalen over Vikingen en een Noorse koning in de Lebuïnuskerk, gilderollen als voorloper van Facebook, duurzaamheid in de Middeleeuwen en de geschiedenis van bierbrouwers in de stad.

De komende maanden volgen nog verhalen online en in het Deventer Nieuws over de eerste stadsplattegronden, kleuren in de Hanzetijd en echte Hanzegerechten. De heren vermaken zich nog prima. “We kunnen blijven schrijven. Aan het einde van het Hanzejaar hebben we zo’n 40 verhalen”, zegt Hogenstijn.

En dan? “Eigenlijk hopen we de verhalen daarna te bundelen in een handzaam boekje. Dan kunnen mensen met het boekje in de hand op een originele manier kennismaken met de stad.” Maar ook als dat niet gebeurt zijn de mannen tevreden. “Het klinkt cliché, maar het is echt waar: voor ons geeft het schrijven en het praten over de verhalen van Deventer al enorm veel vrolijkheid en voldoening.”

Dit artikel werd geschreven in opdracht van Deventer Marketing in oktober 2023.